DE ZEILEN

Materiaal
Op schaal H0 maak ik de zeilen van zijde of van heel dun katoen. Dunne zijde selecteren, maar niet doorschijnend. Het beste is in de tint naturel.
Zijde en iedere stof die geverfd moet worden is hyper gevoelig voor vetvlekken. Dus altijd rubber handschoenen gebruiken tussen het reinigen van de stof en het verfbad. Ook als de stof wordt geknipt uit een grote lap hierbij rubber handschoenen dragen, omdat met de handen de stof tijdens het knippen stevig vast wordt gehouden.
Vooraf reinigen van de stof, in dit geval zijde, door middel van wassen in bontwasmiddel. Goed naspoelen. In het laatste spoelwater een scheut azijn. Weer goed naspoelen. De nog natte stof kan dan meteen in het verfbad.


Verven
In hobbyzaken zijn goede kleuren te vinden bij het Duitse merk; “DEKA. Serie L Lichtecht. Batikfarben & Textilfarben”. Zakjes van 10 gram, prijs ongeveer €3. De gebruiksaanwijzing is zeer gecompliceerd, maar sterk te vereenvoudigen tot het volgende;


Bewerken tot de gevraagde zeilen.
Is de juiste kleur bepaald, dan kan uit de lap zijde met twee cm ruimte extra rondom de maat van de zeilen geknipt worden. Altijd eerst een mal van papier maken.
Op een stuk geplastificeerd spaanplaat een stuk papier bevestigen waarop lijnen worden getekend in de juiste banenmaat van de toekomstige zeilen . Hierop de stof met stukjes plakband (rekvrij!!!) bevestigen.
De papieren mal hierop ook met plakband bevestigen zodat op de stof de omtrek van het zeil kan worden getekend. Dit doen met zwarte ballpoint.
De papieren mal weghalen. Nu kan op het zeil, op één kant, alles met zwarte ballpoint worden getekend wat nodig is.


Staat dit alles er op dan met iets verdunde witte houtlijm de volledige rand van het zeil (tussen de rand en de verbindingslijnen) rondom voorzichtig insmeren. Dit met behulp van een houten cocktailprikker. Ook de ruimte tussen de beide lijnen van de reef insmeren (door de reef worden straks gaatjes geprikt waar de reefknuttels door worden gehaald en in het midden vastgezet). Het is van groot belang dat de lijm op de juiste wijze is verdund. Na het opdrogen mag het niet als een glimmende film op de stof te zien zijn. Dus eerst proefstrookjes maken.
Het zeil kan nu losgemaakt worden van de ondergrond en zorgvuldig worden uitgeknipt. De stof zal niet gaan rafelen door de houtlijm, die vrijwel kleurloos is opgedroogd tussen de lijnen.
Het zelfde patroon moet nu ook aan de andere kant van het zeil komen. Het zeil wordt nu omgekeerd tegen het glas van een buitenraam gehouden. Door het zonlicht zullen de lijnen doorschijnen. Eerst worden de dubbelingen in de hoeken overgetrokken, daarna wordt dmv korte lijntjes de plaats van de reeflijnen aangegeven.
Het zeil wordt weer op de ondergrond gelegd en nu worden de verbindingslijnen tussen de dubbelingen aangebracht alsook de beide lijnen voor de reef. De reef is in werkelijkheid ook een verdubbeling, dus de naden van de zeilbanen worden hier onzichtbaar.
Terug naar het glas van het buitenraam. Nu worden ook de begin en eindpunten van de lijnen die de banen aangeven op de stof als korte lijntjes aangegeven.
Ook die lijnen worden nu ingetekend en alle lijnen op de voor- en achterkant van het zeil zijn nu gereed.


(links) Omtrek getekend met behulp van papieren zeil (mal). (rechts) alle lijnen (naden) getekend m.b.v. de ondergrond.


(links) Het inlijmen van de verdubbelingen de randen en de reef. (rechts) Uitgeknipt na drogen van de lijm


Nu moet rondom het hele zeil het lijktouw worden aangebracht. Dit wordt bevestigd tegen de buitenrand van het zeil met witte houtlijm. Het lijktouw, van 100% katoen (geen kunststof!!) wordt op lengte afgekort en geheel ingesmeerd met houtlijm. Aangezien het touw geheel rondom het zeil wordt aangebracht is er een ontmoetingspunt. Dit is een overlap van ca 10 mm in het midden van de rand waar het zeil tegen de ra wordt bevestigd.
Begonnen met lijmen wordt op een hoek waar een schoothoorn wordt verlangd. Deze wordt in de juiste vorm geknoopt en vastgelijmd tegen de rand met ca 20 mm lijktouw. Deze constructie zeer goed laten drogen, zodat het goed vastzit. De voorgelijmde rand van het zeil en het voorgelijmde lijktouw zorgen er voor dat de opgebrachte lijm om beide delen te verbinden direct wordt benut voor de hechting. Het hele lijktouw wordt voorzichtig, zonder knoeien, rondom het zeil gelijmd. Op de hoeken worden weer bevestigingspunten geknoopt. Dit is een tijdrovend werkje omdat telkens niet meer dan ca. 30 mm kan worden aangebracht, waarna het moet drogen. Na afloop ontstaat een zeer sterke constructie die niet uitrekt.
Goed in de gaten houden dat het zeil na het aanhechten van het touw vlak op de ondergrond blijft liggen. Als het zeil opkrult door te strak aangetrokken touw of zeil komt het later niet meer goed. Eerst een redelijk groot proefstukje maken om er handigheid in te krijgen.


Ondergrond is geplastificeerd spaanplaat.


Leg het zeil met het aangelijmde touw op de ondergrond en schuif dit voorzichtig los met de korte kant van de stalen liniaal. Op die manier ontstaat een rechte verbinding met het zeil.


Nu kunnen de reefknuttels worden aangebracht. Voor schaal H0 zijn dit touwtjes van 2 cm lengte die door gaatjes in de reef worden getrokken en in het midden worden vastgelijmd. Ook deze touwtjes van te voren insmeren met lijm.

Het zeil kan nu aan de ra worden bevestigd, wat gemakkelijk kan omdat er zonder problemen met een naald kleine gaatjes kunnen worden geprikt direct onder het lijktouw. Op die plaats zit immers nog een klein strookje wat bestreken is met houtlijm. Door die gaatjes kunnen de lijnen voor het bevestigen aan de ra worden geschoren.

Venetiaanse Pink. Te zien is het aangelijmde lijktouw en de gaatjes daaronder waardoor de lijnen voor het bevestigen van de zeilen zijn geschoren. Links ongeveer ware grootte. In dit geval is zijde gebruikt.